Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam — Sonny Vũ có vẻ hoàn toàn thoải mái khi anh ấy nhấm nháp cốc cà phê đá Việt nam với đầy sữa và phát biểu về tình trạng công nghệ ở Việt Nam.
Chúng tôi ngồi cạnh bể bơi tại nhà mới của anh ấy ở thành phố Hồ Chí Minh vào đấu tháng bẩy, buổi sáng sau khi Vũ chuyển vợ và con gái thơ ấu tới thành phố. Ba mươi sáu năm sau khi rời Việt Nam sang Mĩ, Vũ đang chuyển trở lại về nhà — và không chỉ vì bánh mì kẹp thịt và nem nổi tiếng thế giới.
Nước đi có ý nghĩa quan trọng với Việt Nam đối với Vũ 42 tuổi và công ty của anh ta Misfit, nhà sản xuất thiết bị đeo được mà anh ta là đồng sáng lập vào 11/2011 với đối tác lâu dài Sridhar Iyengar và cựu CEO của Apple John Sculley. Công ti này — cung cấp các băng đeo tay trang điểm giá thấp, bao gồm cả nút thông minh Flash Link 20 đô la – được khởi đầu ở Việt Nam và Mĩ đồng thời.
Misfit có chút ít bất thường khi tới khung cảnh công nghệ Việt Nam. Bất chấp vị trí tăng trưởng của Việt Nam như nhà chế tạo công nghệ, công ti thực tế không xây dựng bất kì băng trang điểm nào ở trong nước. Thay vì thế, phần lớn các thiết bị của nó đều được làm ở Hàn Quốc. Misfit cũng không bán bất kì băng trang điểm nào ở đây. Thay vì thế, nhân viên của nó làm việc trên các tính năng phần mềm như app Link mới, cho phép người dùng làm các thứ như kiểm soát nhạc trên điện thoại của họ hay tự chụp ảnh bằng việc nhấn nút trên thiế bị Misfit của họ. Đến cuối năm, quãng nửa trong số 256 nhân viên của Misfit sẽ có cơ sở ở Việt Nam.
“Chúng tôi là một trong những công ty công nghệ lớn hơn ở đây,” Vũ nói. “Nếu chúng tôi có thể làm điều đó ở Việt Nam, chúng tôi sẽ làm. Chúng tôi đang bắt đầu thực tế là chuyển một số chức năng bán hàng sang Việt Nam, dù bạn có tin vào điều đó hay không.”
Đây là một trích đoạn của cuộc đối thoại của CNET với Vũ, được biên tập lại cho dài và rõ ràng:
Hỏi: Ông có coi bản thân ông như một Việt kiều trở về Việt Nam không? Làm sao Misfit khớp được với toàn thể hệ sinh thái công nghệ Việt Nam?
Sonny Vũ: Misfit có hơi chút ở ngoài. Chúng tôi không bán cái gì ở Việt Nam. App của chúng tôi, website của chúng tôi được dịch sang 17 thứ tiếng. Nó thậm chí còn được dịch sang tiếng Do Thái và Tagalog [một ngôn ngữ được dùng ở Philippines], nhưng nó không được dịch sang tiếng Việt Nam. Chúng tôi không phục vụ cho kinh tế địa phương chút nào. Mọi thứ đều dành cho xuất khẩu. Và chính mọi tài sản trí tuệ mới được xuất khẩu.
Chúng tôi có thể làm việc đóng gói nào đó ở đây, nhưng chúng tôi khó làm bất kì việc chế tạo nào ở đây. Chúng tôi không tới Việt Nam để làm chế tạo. Đó là thứ kì lạ phụ… Khi mọi người hỏi về chế tạo ở Việt Nam, tôi nói, “Ồ anh bạn, chúng tôi chế tạo mã đáng nể và các bằng sáng chế.” Đó là điều chúng tôi làm. Cái nào là giống, “Cái gì? Tôi nghĩ rằng tại sao bạn tới Việt Nam?” Mọi người thực ra có thể làm nhiều hơn là lắp ráp các thứ lại với nhau.
Điều thứ ba tạo ra việc hơi ở ngoài với Misfit là… tính đa dạng của việc làm mà chúng tôi có trong văn phòng ở đây. Chúng tôi có tập thể 100 người trong văn phòng ở đây ở Việt Nam. Mọi thứ từ hậu cần và dây chuyền cung cấp tới vận hành, tài chính tới dịch vụ khách hàng. Mọi dịch vụ khách hàng qua email của chúng tôi đều được thực hiện ở đây. Đó là lí do tại sao chúng tôi đã có khả năng làm mọi người quay lại rất nhanh chóng. Và chúng tôi có một tổ đáng ngạc nhiên ở đây. Tất cả đều là cách thức tới khoa học dữ liệu và phát triển thuật toán. Và kĩ nghệ firmware. Chúng tôi thậm chí có một số thiết kế đồ hoạ ở đây. Nó là miền rất rộng, nó giống như một công ti đầy đủ.
Hỏi: Một số trong những thứ khác mà nhân viên của ông ở Việt Nam làm là cái gì?
Sonny Vũ: Đó không chỉ là hàng hàng các kĩ sư phần mềm ngồi viết mã và làm như họ được bảo. Không. Điều thực là mọi người thực tế sở hữu toàn bộ sản phẩm ở đây. Có toàn thể các sản phẩm được chế tạo hoàn toàn ở đây ở Việt Nam.
Một trong các app của chúng tôi mà sẽ được công bố, chẳng hạn, đã được phát triển hoàn toàn ở Việt Nam [Link App mới, được đưa vào giữa tháng bẩy]. Và nó không để dùng ở Việt nam, nó là một loại khá ổn. Không giống như họ được bảo phải làm gì. Đó là việc kĩ nghệ được thực hiện đầy đủ ở đây. Một số thiết kế sản phẩm được thực hiện ở Mĩ, nhưng nó rất có tính cộng tác.
Hỏi: Tại sao ông không bán sản phẩm thực tế ở Việt Nam?
Sonny Vũ: Chúng tôi không làm kinh doanh ở đây có thể vì cùng lí do chúng tôi không làm kinh doanh ở Nigeria — nó chỉ là một thị trường thực sự nhỏ. Vâng, cả hai đều là các nước lớn, nhưng không nước nào có thị trường đáng quan tâm để mua chất liệu này. Mọi người mua xe máy và có thể máy tính và truy nhập Internet và iPhones, nhưng thiết bị đeo được, tôi nghĩ theo số lớn, khi anh nhìn vào mọi người ở đây, họ tất cả đều sung sức… Trong khi đó, chúng ta những người phương Tây, chúng đã kiếm để có hình dáng đẹp… Chúng tôi tới đây muộn hơn.
Hỏi: Cái gì thúc đầy quyết định có nhiều nhân viên thế ở đây, bên cạnh nền tảng của bạn?
Sonny Vũ: Có nhiều thứ. Chúng tôi có triết lí về việc kiếm tài năng giỏi nhất với giá hời nhất. Tôi nhớ khi nói với một người bạn, nhân tiện tôi đã nói cắt bớt điều đó. Mọi ý tưởng lớn đều bị đánh cắp. Cho nên bạn tôi, đó là triết lí của anh ấy, và tôi là giống nhau, “Anh không chỉ muốn có tài năng tốt nhất sao?” Anh ấy nói, “Không, vì nếu đó là hoàn cảnh, nếu anh định thuê một kĩ sư phần mềm, anh sẽ thuê người đứng đầu tìm kiếm ở Google. Và anh phải trả cho anh ta cả tỉ đô la, nhưng anh có được tài năng giỏi nhất. Nhưng anh sẽ không làm điều đó đâu. Anh không thể làm được. Cho nên chúng tôi phải có được tài năng giỏi nhất với giá hời nhất.” Tôi thích thú, “Anh đích xác đúng.”
Cho nên điều chúng tôi đã làm là được tối ưu hoá việc thuê người của chúng tôi ở những chỗ mà chúng tôi có ưu thế cạnh tranh không theo luật thường ở đây. Tại sao? Vì chúng tôi chỉ là công ty điềm tĩnh nhất để làm việc… Mọi người muốn làm việc cho các công ty như chúng tôi. Bằng không họ đang làm phần mềm tài chính cho ngân hàng, điều gây chán. Đó là chỗ vui đùa chúng tôi đang hiện hữu. Chúng tôi làm ra môi trường nơi chúng tôi thực sự cố gắng chăm sóc cho mọi người. Chúng tôi đem tới thức ăn, chúng tôi cho mọi người phần cứng bền tốt và iPhones. Các công ty Việt Nam khác không làm điều đó.
Nhưng điều thứ hai là, nếu anh tới đây với một trí lực, tôi sẽ có được lao động được khoán ngoài rẻ, vậy đó đích xác là điều anh sẽ có được. Anh sẽ không có được tài năng đáng ngạc nhiên có tính phát minh và khéo léo. Cho nên chúng tôi thực sự cho họ nhiều thẩm quyền. Đây là sản phẩm. Làm nó, toàn thể sự việc, và tốt hơn cả nó sẽ là tốt. và mọi người vươn lên tới thách thức…Đó là về cho mọi người cơ hội để sáng tạo những thứ lớn lao và diễn đạt tính sáng tạo và năng suất của họ theo cách có nghĩa.
Hỏi: Nhân viên Việt Nam vật lộn với cái gì?
Sonny Vũ: Qua thời gian chúng tôi biết rằng phát triển sản phẩm tiêu thụ không phải là sức mạnh nòng cốt ở đây. Đó là các kĩ năng cần thu được qua thời gian. Và do vậy chúng tôi đã có một số khó khăn ở đó, nhưng chúng tôi đã thu được tốt hơn. Và cũng như một kết quả, chúng tôi đã hội tụ tổ vào việc làm mọi thứ khác đi. Chẳng hạn, phát triển thuật toán, khoa học dữ liệu, hậu cầu, dây chuyền cung cấp, dịch vụ khách hàng. Điều đó đã là khá tốt. Hoá ra là người mà chúng tôi đã có khả năng tìm ra ở đây thực tế là thực sự giỏi với điều đó. Và do vậy chúng tôi hội tụ họ vào làm điều đó. Chúng tôi tiếp tục đào tạo và phát triển các kĩ năng trong phát triển sản phẩm tiêu thụ. Nhưng đó không phải là tự nhiên ở đây vì thực sự không có thị trường cho những thứ đó ở đây, cho nên không có nhóm tự nhiên ở đây.
Trong khi ở Trung Quốc, chẳng hạn, có thị trường bản địa cho nó. Có những người làm Baidu và Alibaba và Tencent, các công ty Internet lớn đối thủ của những người khổng lồ công nghệ phương Tây. Và các cựu nhân viên của những công ty đó đều giỏi trong phát triển sản phẩm. Cho nên đó là lí do tại sao chúng tôi làm nhiều phát triển sản phẩm ở Trung Quốc.
Hỏi: Việc ăn cắp sản phẩm trí tuệ đã là mối quan ngại cho các công ty vận hành ở Trung Quốc. Nó có là vấn đề ở Việt Nam nữa không?
Sonny Vũ: Nó không đến mức vấn đề thế trong cả hai nước. Chúng tôi đã bị sao chép nhiều, các sản phẩm của chúng tôi, nhưng đó là bởi các công ty khác… Từ các dữ liệu ghi chép, chúng tôi có 22 bản sao của Shine ở Trung Quốc… Điều đó làm bực mình, nhưng ở mức độ khác chúng tôi lại được nêu cao. Như chúng tôi đếm, chỉ có ba bản sao của Fitbit. Cho nên tôi không thể nói liệu chúng tôi đã đạt tới mức độ nào đó có ý nghĩa văn hoá để bị sao chép hay chúng tôi chỉ mới dễ dàng sao chép thôi.
Tôi nghĩ chúng tôi dễ dàng sao chép hơn. Shine thực tế là khá phức tạp để chế tạo. Fitbit, ít nhất họ đã chế tạo ở Trung Quốc, cho nên làm nó sẽ khá dễ dàng, nhưng [Shine] là một loại sản phẩm rất khác. Tôi nghĩ mọi người thích nó bởi lí do đó. Nhưng thương hiệu bị tháo ra cho nên bạn được bản bị sao chép. Nhưng nói thực, chúng tôi càng bị sao chép nhiều lần, chúng tôi càng có khả năng bán được khối lượng lớn hơn vì nó nâng mức độ nhận biết về sản phẩm. Mọi cuối cùng nói, “Ồ, anh có Shine thực à?”
Chúng tôi đã mua từng thứ làm giả một. Một số trong chúng thực sự là bản sao tốt.
Hỏi: Đồng hồ Apple tác động vào ông thế nào? Nó có giúp ông không? Hay làm tổn thương ông?
Sonny Vũ: Cả hai. Có nhận biết tăng lên, nhưng nếu bạn định mua đồng hồ thông minh, bạn sẽ không mua vòng đeo hoạt động. Bạn sẽ không mua Fitbit, bạn sẽ không mua Jawbone, bạn sẽ không mua Misfit. Điều đó là tốt. Nhưng thế rồi không phải mọi người đều có thể đảm đương được thứ giá 500 đô la. Các thứ của chúng tôi giá chỉ là 50 đô la, 100 đô la.
Nó cũng không có màn hình. Nhiều người không thích màn hình trên cổ tay họ vì nó trông kì quái. Cho nên đó là lí do tại sao chúng tôi đẩy mạnh về thời thượng và thiết kế và phía đồ châu báu. Tôi nghĩ mọi người sẽ cởi mở hơn với điều đó. Với phân khúc nào đó, chúng sẽ là mở hơn với nó. Như vợ tôi. Cô ấy không thích màn hình trên cổ tay cô ấy. Cô ấy đeo đồ châu báu và đồng hồ mà cô ấy thậm chí không lên giây.
Nguồn: CNET, bài phỏng vấn thực hiện bởi Shara Tibken là cây viết cấp cao cho CNET chuyên cho công nghệ của Samsung và Apple.